Zespół cieśni nadgarstka to jedna z najczęstszych neuropatii uciskowych, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Schorzenie to wynika z ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka, prowadząc do szeregu objawów neurologicznych. Jak rozpoznać, leczyć i zapobiegać temu schorzeniu? Przedstawiamy szczegółowy przewodnik.
Czym jest zespół cieśni nadgarstka?
Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie polegające na mechanicznym ucisku nerwu pośrodkowego w ciasnym kanale nadgarstka, który tworzą kości nadgarstka i więzadło poprzeczne. Nacisk ten prowadzi do charakterystycznych objawów, takich jak mrowienie, drętwienie czy ból, szczególnie w kciuku, palcu wskazującym i części palca serdecznego.
Chociaż zespół cieśni nadgarstka może wystąpić w każdym wieku, najczęściej dotyka osoby po 50. roku życia. Kobiety są bardziej narażone na tę dolegliwość niż mężczyźni.
Najczęstsze objawy zespołu cieśni nadgarstka
Objawy zespołu cieśni nadgarstka mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych należą:
- Mrowienie i drętwienie – szczególnie w kciuku, palcu wskazującym i środkowym. Objawy często nasilają się w nocy.
- Ból dłoni i nadgarstka – promieniujący czasami aż do przedramienia.
- Osłabienie mięśni dłoni – może powodować problemy z chwytaniem przedmiotów.
- Zanik mięśni kłębu kciuka – w zaawansowanych stadiach choroby.
Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka może mieć różnorodne przyczyny, w tym:
- Powtarzalne ruchy dłoni – np. pisanie na klawiaturze, praca z myszką, gra na instrumentach muzycznych.
- Urazy nadgarstka – złamania, zwichnięcia czy stłuczenia mogą prowadzić do obrzęku i ucisku nerwu.
- Choroby reumatyczne – np. reumatoidalne zapalenie stawów.
- Zaburzenia hormonalne – np. niedoczynność tarczycy, cukrzyca lub ciąża.
Szczególnym przypadkiem jest wystąpienie zespołu cieśni nadgarstka w trzecim trymestrze ciąży, kiedy obrzęki powodowane zmianami hormonalnymi prowadzą do czasowego ucisku nerwu pośrodkowego.
Diagnoza zespołu cieśni nadgarstka
Rozpoznanie schorzenia rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego. W diagnostyce wykorzystuje się:
- Objaw Tinela – delikatne opukiwanie nadgarstka wywołujące mrowienie.
- Objaw Phalena – zgięcie nadgarstka nasilające objawy.
- Test Durkana – uciskanie kanału nadgarstka w celu wywołania bólu i mrowienia.
W razie potrzeby lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak elektromiografia (EMG), ultrasonografia (USG) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby dokładniej ocenić stan nerwu i struktur nadgarstka.
Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka?
Leczenie zachowawcze
Na początkowym etapie stosuje się metody nieinwazyjne, takie jak:
- Ortezy na nadgarstek – stabilizują nadgarstek, zmniejszając nacisk na nerw.
- Fizykoterapia – ultradźwięki, laseroterapia czy magnetoterapia zmniejszają stan zapalny i ból.
- Iniekcje glikokortykosteroidów – redukują obrzęk i stan zapalny.
Leczenie operacyjne
W przypadkach zaawansowanego zespołu cieśni nadgarstka, gdy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne, konieczne może być przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Operacja polega na przecięciu więzadła poprzecznego, co odbarcza nerw pośrodkowy. Zabieg można wykonać metodą klasyczną lub endoskopową.
Rehabilitacja po operacji
Rehabilitacja obejmuje ćwiczenia ruchowe, neuromobilizację oraz terapie wspierające regenerację nerwu pośrodkowego.
Profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka
Zapobieganie zespołowi cieśni nadgarstka jest kluczowe, zwłaszcza wśród osób wykonujących powtarzalne czynności rękami. Oto kilka sprawdzonych metod:
- Ergonomiczne stanowisko pracy – dostosowanie klawiatury, myszki i monitora do potrzeb użytkownika.
- Regularne przerwy – krótkie ćwiczenia rozciągające dłonie co godzinę.
- Ćwiczenia wzmacniające mięśnie dłoni – np. ściskanie piłeczki antystresowej.
Domowe sposoby na łagodzenie objawów
W łagodnych przypadkach można stosować domowe metody:
- Odpoczynek rąk – unikanie czynności przeciążających nadgarstek.
- Zimne okłady – zmniejszają obrzęk i łagodzą ból.
- Noszenie ortez – szczególnie w nocy, aby zapobiec niekontrolowanym ruchom dłoni.
Rokowanie i powikłania
Wczesna diagnoza i leczenie zespołu cieśni nadgarstka pozwalają uniknąć poważnych powikłań, takich jak trwałe uszkodzenie nerwu pośrodkowego czy zanik mięśni kłębu kciuka. W przypadku braku leczenia może dojść do nieodwracalnych zmian, które utrudnią codzienne funkcjonowanie.
Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które można skutecznie leczyć i zapobiegać jego rozwojowi, stosując odpowiednie metody terapeutyczne oraz profilaktyczne.
